Europejski plan walki z rakiem: nowe podejście do profilaktyki, leczenia i opieki

Na początku lutego br. Komisja Europejska przedstawiła europejski plan walki z rakiem, będący głównym priorytetem Komisji Europejskiej w dziedzinie zdrowia i podstawowym filarem silnej Europejskiej Unii Zdrowotnej. Jest to wielki przełom w kompleksowym podejściu do chorób nowotworowych. Dodatkowo, po raz pierwszy w historii UE, onkologia dziecięca została wydzielona z ogólnego planu walki z nowotworami i otrzymała odrębne finansowanie.

Dzięki nowym technologiom, badaniom i innowacjom w planie walki z rakiem wyznaczono nowe podejście UE do profilaktyki, leczenia i opieki w zakresie raka. Obejmie ono cały schemat zarządzania chorobą, począwszy od profilaktyki, aż po jakość życia pacjentów chorych na raka i osób wyleczonych, koncentrując się na działaniach, w ramach których UE może wnieść największą wartość dodaną.

Europejski plan walki z rakiem będą wspierały działania obejmujące różne obszary polityki, począwszy od zatrudnienia, edukacji, polityki społecznej i równości, poprzez marketing, rolnictwo, energetykę, ochronę środowiska i klimat, po transport, politykę spójności i podatki.

Cztery kluczowe obszary działania

Plan walki z rakiem skupia się wokół czterech kluczowych obszarów działania obejmujących dziesięć inicjatyw przewodnich i wiele działań wspierających. Przeznaczono na niego 4 mld euro.

• Profilaktyka za pomocą działań ukierunkowanych na kluczowe czynniki ryzyka, takie jak tytoń (celem jest zapewnienie, by do 2040 r. mniej niż 5 proc. ludności używało tytoniu), szkodliwe spożywanie alkoholu, zanieczyszczenie środowiska i substancje niebezpieczne. Kampania „HealthyLifestyle4All” będzie ponadto promować zdrową dietę i aktywność fizyczną. Aby wyeliminować nowotwory wywoływane przez infekcje, w planie walki z rakiem określono cel polegający na zaszczepieniu do 2030 r. co najmniej 90 proc. docelowej populacji dziewcząt i znacznym zwiększeniu poziomu szczepień chłopców.
• Wczesne wykrywanie nowotworów poprzez poprawę dostępu i jakości diagnostyki oraz wspieranie państw członkowskich w zapewnieniu, aby do 2025 r. 90 proc. ludności UE, która kwalifikuje się do badań przesiewowych w kierunku raka piersi, szyjki macicy i jelita grubego, miało do nich dostęp. W celu pomocy w realizacji tego założenia zostanie przedstawiony nowy wspierany przez UE program badań przesiewowych w kierunku raka.

• Diagnozowanie i leczenie poprzez działania mające na celu zapewnienie bardziej zintegrowanej i kompleksowej opieki nad chorymi na raka oraz podjęcie problemu nierównego dostępu do wysokiej jakości opieki i leków. Do 2030 r. 90 proc. kwalifikujących się pacjentów powinno mieć dostęp do krajowych kompleksowych ośrodków onkologicznych połączonych za pośrednictwem nowej sieci UE. Ponadto do końca 2021 r. zostanie uruchomiona nowa inicjatywa „Diagnostyka i leczenie nowotworów dla wszystkich” w celu ułatwienia dostępu do innowacyjnych diagnoz i innowacyjnego leczenia nowotworów, a europejska inicjatywa na rzecz propagowania wiedzy o chorobach nowotworowych (UNCAN.eu) pomoże we wskazaniu osób narażonych na wysokie ryzyko zachorowania na powszechne nowotwory.

• Poprawa jakości życia pacjentów chorych na raka i osób wyleczonych, w tym rehabilitacja, potencjalny nawrót nowotworu, choroby z przerzutami oraz środki wspierające integrację społeczną i reintegrację w miejscu pracy. Zostanie zapoczątkowana „Inicjatywa na rzecz poprawy jakości życia pacjentów onkologicznych”, której głównym zadaniem będzie dalsza opieka.

Oprócz tego w celu wspierania nowych technologii, badań naukowych i innowacji zostanie utworzone nowe centrum wiedzy na temat raka w celu pomocy w koordynacji inicjatyw naukowych i technicznych związanych z rakiem na szczeblu UE. Zostanie utworzona europejska inicjatywa dotycząca obrazowania raka, aby wesprzeć opracowywanie nowych narzędzi wspomaganych komputerowo w celu udoskonalenia medycyny personalizowanej i innowacyjnych rozwiązań.

Szczególna uwaga zostanie poświęcona dzieciom dzięki uruchomieniu „Inicjatywy na rzecz pomocy dzieciom chorym na nowotwór” w celu zapewnienia, aby dzieci miały dostęp do szybkich i optymalnych metod wykrywania, diagnozy, leczenia i opieki. Wreszcie, aby określić tendencje, rozbieżności i nierówności między państwami członkowskimi i regionami, w 2021 r. utworzony zostanie rejestr nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom.

Członkowie Kolegium o planie walki z rakiem

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała:
,, W 2020 r. wszyscy walczyliśmy z pandemią COVID-19, ale wielu z nas toczyło cichą walkę. Walkę z rakiem. W 2020 r. choroba ta kosztowała życie 1,3 mln Europejczyków. Z przykrością stwierdzam, że liczba ofiar rośnie. Dlatego też przedstawiamy dziś europejski plan walki z rakiem. Walka osób chorych na raka jest również naszą walką w Europie.”

Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Margaritis Schinas powiedział:
,, Wypełniając jedno z kluczowych zobowiązań obecnej Komisji, przedstawiamy dziś antropocentryczny plan walki z rakiem, uwzględniający wszystkie aspekty: profilaktykę, diagnostykę, leczenie i przeżywalność. Plan ten jest jedyny w swoim rodzaju, ponieważ opiera się na podejściu zdrowie we wszystkich politykach, łącząc wszystkie elementy w ramach wspólnego celu, czyli zwalczania raka. Chodzi tu o podejście do zdrowia wykraczające poza ramy polityki zdrowotnej. O starania angażujące całe społeczeństwo. W silnej Europejskiej Unii Zdrowotnej walka z nowotworami staje się wspólnym priorytetem politycznym, operacyjnym i naukowym.”

Stella Kyriakides, komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności, oznajmiła: ,, Ta kwestia dotyczy przede wszystkim ludzi. Chodzi w niej również o propagowanie i wzmacnianie odporności oraz leczenie nowotworów jako choroby, którą można i należy pokonać. Silna Europejska Unia Zdrowotna to Unia, w której obywatele są chronieni przed możliwymi do uniknięcia nowotworami, w której mają oni dostęp do badań przesiewowych mających na celu wczesne wykrycie oraz diagnozę, i w której każdy ma prawo dostępu do opieki zdrowotnej wysokiej jakości na każdym etapie leczenia. Cel, który chcemy osiągnąć dzięki naszemu planowi walki z rakiem, to wywarcie konkretnego wpływu w zakresie opieki nad chorymi na raka w nadchodzących latach. Traktuję to nie tylko jako zwykłe zobowiązanie polityczne, lecz jako moje osobiste zobowiązanie.”

Kontekst

W 2020 r. nowotwory zdiagnozowano u 2,7 mln osób w Unii Europejskiej, a kolejne 1,3 mln osób zmarło na tę chorobę.

Europejski plan walki z rakiem jest podstawowym filarem Europejskiej Unii Zdrowotnej przedstawionej przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen w listopadzie 2020 r., w ramach której wezwano do realizacji bardziej bezpiecznej, odpornej i lepiej przygotowanej Unii Europejskiej.

UE od dziesięcioleci prowadzi działania w zakresie zwalczania nowotworów. Działania te, w szczególności w zakresie ograniczania użycia tytoniu oraz ochrony przed substancjami niebezpiecznymi, pozwoliły uratować lub przedłużyć życie wielu osób. Ostatni kompleksowy europejski plan działania na rzecz walki z rakiem pochodzi  z początku lat 90. XX w., a od tego czasu odnotowano znaczne postępy w leczeniu chorób nowotworowych, w szczególności dzięki wsparciu działań badawczo-rozwojowych finansowanemu z unijnego budżetu.

Oprócz bardzo poważnego wpływu na życie pacjentów i ich bliskich, nowotwory mają ogromny wpływ na systemy opieki zdrowotnej, gospodarkę oraz na społeczeństwo. Szacuje się, że ogólne skutki gospodarcze nowotworów w Europie przekraczają 100 mld euro rocznie.

Ocenia się, że bez podjęcia zdecydowanych działań do 2035 r. liczba zachorowań na raka wzrośnie o blisko 25 proc., co sprawi, że nowotwory będą główną przyczyną zgonów w UE. Pandemia COVID-19 spowodowała ponadto dotkliwe skutki w zakresie opieki nad chorymi na raka, zakłócając leczenie, opóźniając diagnozę i szczepienia oraz wpływając na dostęp do leków.

Źródło:

1. Komunikat prasowy3 lutego 2021 Bruksela : https://ec.europa.eu/health/sites/health/files/non_communicable_diseases/docs/eu_cancer-plan_en.pdf