Oparzenie słoneczne to uszkodzenie skóry wywołane zbyt długą ekspozycją na promieniowanie UV. Tego typu oparzenie może wystąpić nie tylko na skutek intensywnego i nieodpowiedzialnego korzystania ze słońca, ale również po skorzystaniu z solarium. Badania dowodzą, że oparzenia słoneczne przebyte w młodym wieku znacznie zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia w późniejszych latach czerniaka. W artykule obalamy mity na temat oparzeń słonecznych i radzimy jak bezpiecznie korzystać ze słońca, by oparzeń uniknąć.
Oparzenia słoneczne – objawy
Lekarze klasyfikują oparzenia słoneczne według stopni, które określają poziom uszkodzenia skóry.
Oparzenia słoneczne I stopnia – odnoszą się do zewnętrznej warstwy skóry. Wskutek oparzenia skóra mocno się rozgrzewa, staje się czerwona, a następnie dochodzi do jej złuszczania. Objawy ustępują po kilku dniach.
Oparzenia słoneczne II stopnia – obejmują naskórek oraz skórę właściwą. Na skórze pojawia się obrzęk oraz pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Dochodzi też do częściowej martwicy naskórka. Oparzenia II stopnia wymagają konsultacji z lekarzem. Przepisze on odpowiednie preparaty na łagodzenie i gojenie ran. Leczenie może potrwać do sześciu tygodni.
Oparzenia słoneczne III stopnia – dotyczą naskórka, skóry właściwej, tkanki podskórnej i nerwów. Skóra nie wykazuje żadnej reakcji na dotyk, co spowodowane jest uszkodzeniem receptorów czuciowych. W tym przypadku konsultacja lekarska jest niezbędna, a leczenie może trwać nawet kilkanaście tygodni. Na szczęście tego rodzaju oparzenia występują rzadko.
Ochrona przed oparzeniami słonecznymi
Oparzeniom słonecznym lepiej zapobiegać niż leczyć. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) aktualizuje swoje zalecenia dotyczące ekspozycji na słońce w miarę pojawiania się nowych danych i badań. Te zalecenia są bardzo pomocne i próbują zrównoważyć ryzyko nadmiernej ekspozycji na słońce i korzyści z jego korzystania, które opisywaliśmy w poprzednim artykule z tej serii.
Jedną z podstawowych zasad bezpiecznego korzystania ze słońca jest używanie kremów z filtrem UV i unikanie przebywania na słońcu w czasie, gdy promieniowanie jest najsilniejsze. To bardzo ważne, by mieć świadomość jak działa ochrona przeciwsłoneczna i nie wierzyć w mity związane z bezpieczną ekspozycją na słońce.
Obalamy mity na temat oparzeń słonecznych
Mity o filtrach przeciwsłonecznych: stosowanie kremu na zewnątrz i wysoki SPF
Jeśli nałożysz krem z filtrem na zewnątrz po wyjściu z domu, pozostawisz skórę bez ochrony przez 20 minut, gdyż tyle czasu potrzeba, aby krem zaczął działać. Pamiętaj o tym, bo w rejonach, gdzie poziom promieniowania UV jest bardzo wysoki, ryzyko oparzeń jest bardzo duże.
Stosowanie ochrony blokuje już 97-98% promieniowania. Oznacza to, że SPF60 nie podwaja współczynnika ochrony (jak się powszechnie uważa) i nie wydłuża czasu bezpiecznego opalania.
Mit o chmurach: chmury chronią przed oparzeniem słonecznym
Gęste chmury odfiltrowują tylko ułamek promieniowania ultrafioletowego, podczas gdy mgła i chmury typu cirrus w ogóle ich nie blokują i są odpowiednikiem czystego nieba pod względem zagrożenia oparzeniami słonecznymi. Dlatego warto chronić skórę nawet w pochmurną pogodę i wcześniej sprawdzić wskaźnik UV na dany dzień. Osoby o fototypie I i II, małe dzieci i osoby starsze powinny stosować w miesiącach letnich maksymalną ochronę (okrycie ciała, nakrycie głowy, kremy z filtrem).
Mit o najbardziej niebezpiecznych godzinach: promieniowanie UV osiąga maksimum w południe
W większości przypadków południe na zegarku nie pokrywa się z południem słonecznym, a przesunięcie może sięgać nawet 2 godzin w obie strony. Dlatego warto znać godzinowy indeks UV i pamiętać o najbardziej niebezpiecznych godzinach przebywania na słońcu. Moc promieniowania jest najwyższa w godzinach 11:00-14:00 i to właśnie wtedy powinniśmy unikać bezpośredniej ekspozycji na słońce.
Jest wiele miejsc, gdzie można sprawdzić poziom promieniowania. Polecamy stronę Sunburnmap, która podaje precyzyjne informacje o poziomie promieniowaniu w ujęciu godzinowym, czas po jakim ulegamy oparzeniu i rodzaj ochrony, który powinniśmy zastosować w zależności od naszego typu skóry.
Mit o przebytych oparzeniach: oparzenie słoneczne zniknęło, a rak skóry nie jest już zagrożeniem
Niestety oparzenia słoneczne sumują się, a ich konsekwencje pozostają z Tobą do końca życia. Ryzyko zachorowania na nowotwór skóry wzrasta wraz z kumulowaniem się ilości promieniowania słonecznego, jakiego doświadczamy w ciągu życia. Rozwój czerniaka związany jest bezpośrednio z okresową ekspozycją na intensywne promieniowanie słoneczne. Dodatkowo, ryzyko jego rozwoju podwaja się po pięciu poważnych oparzeniach słonecznych w ciągu życia.
Mit o temperaturze i oparzeniach słonecznych: brak ciepła, brak oparzenia
Ciepło to promieniowanie podczerwone, a za oparzenia słoneczne odpowiedzialne jest promieniowanie ultrafioletowe. Ciepło i oparzenia słoneczne nie są więc ze sobą bezpośrednio związane. Możesz łatwo się poparzyć w chłodnej kabinie do opalania. Dlatego solarium nie jest wcale bezpieczną alternatywą dla słońca. Korzystając z niego jesteśmy również narażeni na ryzyko oparzeń.
Oparzenia słoneczne a wskaźnik promieniowania UV
Światowa Organizacja Zdrowia opracowała specjalny wskaźnik słonecznego promieniowania UV (Solar UV Index– UVI) – stosowany jako wskaźnik zachowań dotyczących profilaktyki przeciwsłonecznej. Informuje on o stopniu narażenia na działanie szkodliwego promieniowania w zależności od określonych czynników. Główny cel to pomoc w doborze odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej. Skala Indeksu UV zawiera się między 0 a 16, rzadko jednak spotyka się wartości powyżej 11.
Poniższa grafika przedstawia wartości indeksu UV oraz sugestie dotyczące niezbędnych środków ochrony w odniesieniu do poszczególnych stopni skali wg WHO.
Oparzenia słoneczne – podsumowanie
Bez słońca nie możemy żyć, a równocześnie nierozważne z niego korzystanie jest realnym zagrożeniem naszego zdrowia i życia. By cieszyć się z benefitów jakie niesie ze sobą ekspozycja na słońce pamiętajmy o najważniejszym:
- Moc promieniowania jest najwyższa w godzinach 11:00-14:00.
- Pochmurny dzień i zacienione miejsca nie chronią przed promieniowaniem i mimo wszystko warto stosować dodatkową ochronę.
- Indeks UV pozwala ocenić ryzyko poparzenia i uniknąć szkodliwych skutków promieniowania słonecznego.
- Osoby o fototypie I i II, małe dzieci i osoby starsze powinny stosować maksymalną ochronę (okrycie głowy, okulary, kremy z filtrem).
Życzymy pięknego lata!
