Agencja Badań Medycznych będzie finansowała badanie dotyczące zastosowania amantadyny w zapobieganiu progresji i leczeniu objawów COVID-19. Celem badania jest potwierdzenie czy dotychczas stosowana w leczeniu Parkinsona amantadyna zapobiega również rozwojowi COVID-19.
Amantadyna i jej zastosowanie
W chorobie Parkinsona amantadynę stosuje się wg schematu:
Dorośli:
– początkowo 100 mg na dobę przez pierwszy tydzień zwiększając dawkę do 100 mg dwa razy na dobę. Dawka może być dobierana na podstawie objawów podmiotowych i przedmiotowych. Dawki przekraczające 200 mg na dobę mogą powodować dodatkowe łagodzenie objawów, lecz mogą być także związane ze zwiększoną toksycznością. Nie należy przekraczać dawki 400 mg/dobę. Dawka powinna być zwiększana stopniowo, w odstępach co najmniej 1 tygodnia.
Pacjenci w podeszłym wieku:
– ponieważ pacjenci powyżej 65 roku życia wykazują tendencję do mniejszego klirensu nerkowego i w rezultacie większego stężenia leku w osoczu krwi, należy stosować u nich najmniejszą skuteczną dawkę leku.
Amantadyna działa w ciągu kilku dni, jednak może dojść do utraty skuteczności działania w ciągu kilkumiesięcznego leczenia. Skuteczność może być przedłużona przez odstawienie leku na okres trzech do czterech tygodni, co wydaje się przywracać jego aktywność. W tym czasie należy kontynuować istniejące leczenie przeciwparkinsonowskie lub w razie wskazań klinicznych rozpocząć leczenie małą dawką lewodopy.
Leczenie amantadyną w zakażeniach wirusem grypy
W zakażeniach wirusem grypy A zalecane jest możliwie jak najwcześniejsze rozpoczynanie leczenia grypy i kontynuowanie go przez 4 do 5 dni. Przy rozpoczynaniu leczenia amantadyną w ciągu 48 godzin od wystąpienia objawów, czas trwania gorączki i innych objawów jest krótszy o 1-2 dni, a zwykle towarzysząca grypie reakcja zapalna drzewa oskrzelowego ustępuje szybciej.
Dorośli:
– 100 mg na dobę przez zalecany okres. Pacjenci w starszym wieku (powyżej65 lat): czynność nerek ma wpływ na stężenia amantadyny w osoczu krwi. U pacjentów w starszym wieku półokres eliminacji jest dłuższy, a klirens nerkowy związku zmniejszony w porównaniu z osobami młodymi. Odpowiednia może być dawka dobowa poniżej 100 mg, lub 100 mg podawana w odstępach dłuższych niż jeden dzień.
Dzieci i młodzież – zalecenia w zakażeniach wirusem grypy A:
– W wieku 10-15 lat: 100 mg na dobę przez zalecany okres.
– Dzieci poniżej 10 lat: dawkowanie nie zostało ustalone.
U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek: dawka amantadyny powinna być zmniejszona. Można to uzyskać przez zmniejszenie całkowitej dawki dobowej, lub przez wydłużenie odstępu między dawkami według klirensu kreatyniny.
Obecnie amantadynę, która była w latach 1996-2009 szeroko używana w profilaktyce i leczeniu wirusowej grypy typu A, stosuje się jedynie jako lek neurologiczny. Podawana jest pacjentom z chorobą Parkinsona lub stwardnieniem rozsianym.
Amantadyna a COVID-19
Pierwsze doniesienia na temat potencjalnego korzystnego działania amantadyny w zwalczaniu infekcji COVID-19 pokazały się już w kwietniu 2020 r. Pojawiło się wówczas w prasie medycznej kilka tzw „case report”, mówiących o tym, że pacjenci przyjmujący amantadynę, u których stwierdzono zarażenie wirusem SARS-CoV-2, nie rozwinęli ciężkich objawów choroby.
Zjawiska tego nie obserwowano np. u chorych na Alzheimera, którzy zapadali na COVID-19 i rozwijali ciężkie objawy choroby, podobnie do innych osób, niestosujących amantadyny. Stąd wzięło się późniejsze zainteresowanie tym lekiem i dalszymi badaniami w kierunku stosowania amantadyny przy COVID-19. Niemniej jednak pojedyncze doniesienia naukowe nie mogły stać się podstawą do wprowadzenia zalecenia odnośnie stosowania amantadyny przy infekcji SARS-Cov-2.
Badania nad właściwościami amantadyny w Polsce
W Polsce sam pomysł badania nad amantadyną wywodzi się z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Lublinie, który w pierwszej fazie pandemii zgłosił się do Agencji Badań Medycznych. Przeprowadzone wiosną 2020 r. badanie w tym ośrodku wykazało, że żaden z pacjentów przyjmujących amantadynę zgodnie ze wskazaniami, u których stwierdzono zarażenie wirusem SARS-CoV-2, nie rozwinął ciężkich objawów choroby. Podobnych obserwacji u pacjentów z chorobą Parkinsona dokonała także grupa z Cambridge University. Brytyjscy badacze postulowali o konieczność przeprowadzenia szerszych badań klinicznych w tym zakresie.
Jak podkreśla lider prowadzonego w Polsce projektu – prof. Konrad Rejdak (Kierownik Katedry I Kliniki Neurologii na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie) – „analizując mechanizm działania leku sądzimy, że amantadyna może być skuteczna w zapobieganiu rozwojowi COVID-19 w kierunku ostrej niewydolności oddechowej także poprzez działanie na ośrodkowy układ nerwowy. Warunkiem skuteczności amantadyny w COVID-19 jest jednak stosowanie tego leku we wczesnej fazie procesu chorobowego, t.j. przed rozwinięciem ostrej niewydolności oddechowej (ARDS).”
Przebieg badań
Do projektu zostały zakwalifikowane osoby z potwierdzeniem wyniku zakażenia SARS-Cov-2, które mają dodatkowo choroby współistniejące mogące pogarszać przebieg COVID-19. Są to choroby układu oddechowego, krążenia, cukrzyca, otyłość, ale też i wiek. „Im jesteśmy starsi, tym ryzyko cięższego przebiegu jest większe” – mówi prof. Rejdak.
Pierwsze efekty wprowadzenia amantadyny do leczenia chorych na COVID-19 będą znane za kilka tygodni. Badania kliniczne finansuje Agencja Badań Medycznych, która na ten cele przeznaczyła 6,5 miliona złotych.
Pomysł badania nad amantadyną został zgłoszony do Agencji już w kwietniu 2020 r., czyli w pierwszej fazie pandemii. W grudniu ubiegłego roku Ministerstwo Zdrowia wydało zgodę na przeprowadzenie badań klinicznych.
Projekt w naszym kraju realizuje siedem ogólnopolskich ośrodków: Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 w Lublinie; Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne; Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w Warszawie, Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie, Pracownia Medycyny Rodzinnej; Kolegium Nauk Medycznych. Uniwersytet Rzeszowski, Regionalny Szpital Specjalistyczny im. dr. Władysława Biegańskiego, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Grudziądzu oraz Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Wyszkowie.
Wykazanie skuteczności i bezpieczeństwa leczenia amantadyną w poprawie stanu klinicznego u pacjentów z rozpoznanym COVID-19 ma potencjalnie wielkie znaczenie w walce ze skutkami pandemii. W przypadku gdy okaże się, że lek nie wpływa istotnie na przebieg i ciężkość ostrej fazy infekcji, to nadal ważny będzie wpływ na nasilenie i przebieg powikłań neurologicznych, które są bardzo częste i utrzymują się długo po przebyciu infekcji.
Czy amantadyna okaże się lekiem na Covid-19?
mgr farm. Ewa Zygadło-Kozaczuk
Opracowano na podstawie:
– CHPL produktu leczniczego Viregyt K
– Aktualności z Agencji Badań Medycznych : https://abm.gov.pl/pl/aktualnosci/738,Za-kilka-tygodni-poznamy-wyniki-badan-nad-amantadyna.html
