Pod koniec sierpnia francuski portal Elab w dziale VigiElab przyjrzał się sektorowi farmaceutycznemu pod kątem zachodzących zmian podczas pandemii COVID-19. Autorzy opublikowanego opracowania, w pierwszej kolejności zwrócili uwagę na słabość globalnych łańcuchów dostaw w sektorze farmaceutycznym. Pokazali także pewne procesy, które mogą przyczynić się do zmian w zakresie badań i produkcji leków oraz szczepionek.
Kryzys COVID-19 a sektor farmaceutyczny
W globalnym krajobrazie przemysłowym poddanym niekorzystnym zmianom w związku z pandemię COVID-19, firmy farmaceutyczne są pewnym wyjątkiem. Zapowiedziały one znacznie lepsze wyniki za pierwszy kwartał 2020 r., niż inne gałęzie przemysłu. Nie wiadomo jednak w jaki sposób kryzys związany z pandemią przełoży się długofalowo na praktyki w sektorze farmaceutycznym.
Po pierwsze, w czasie kryzysu COVID-19, ujawniła się słabość zglobalizowanych łańcuchów dostaw leków. Spowodowało to liczne pytania dotyczące zmian organizacji pracy sektora farmaceutycznego oraz refleksji nad delokalizacją wytwórni substancji czynnych. Po drugie, wyścig w zakresie badań i rozwoju nad nowymi lekami oraz szczepionkami na COVID-19, postawił przed przemysłem farmaceutycznym nowe wyzwania, które mogą doprowadzić do trwałej rewolucji w praktykach sektora charakteryzującym się licznymi regulacjami prawnymi oraz długimi okresami związanymi z zatwierdzeniem poszczególnych etapów badań nad nowymi lekami i szczepionkami.
Słabe strony zglobalizowanego łańcucha dostaw
Do momentu pandemii COVID-19, globalny łańcuch dostaw przemysłu farmaceutycznego działał bardzo sprawnie. Jednakże okres pandemii pokazał dwa niepokojące zjawiska. Po pierwsze, duże uzależnienie łańcucha dostaw od transportu lotniczego. Spadek częstotliwości ruchu lotniczego doprowadził do znacznego wzrostu kosztów transportu, które w początkowym okresie pandemii zostały wchłonięte przez przemysł farmaceutyczny, ale w dłuższej perspektywie stanowią realny problem. Po drugie kryzys ujawnił bardzo silną zależność przemysłu farmaceutycznego od Indii i Chin, które odpowiadają za 60 do 80 procent produkcji substancji aktywnych. Zobaczyliśmy w czasie pandemii bardzo wyraźnie jak wysoce strategiczną rolę odgrywa ten przemysł i jak niebezpieczne jest poleganie wyłącznie na Chinach jeżeli chodzi o produkcję niektórych produktów i substancji czynnych.
W obliczu ww. faktów, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Vera Jourova, dla której kryzys związany z COVID-19 ,,ujawnia chorobliwą zależność Europy od Chin i Indii w zakresie produktów farmaceutycznych,” zapowiedziała ,,radykalną zmianę w produkcji leków, którą Komisja Europejska ma się zająć w najbliższych tygodniach.”
Jednakże międzynarodowi obserwatorzy sektora wskazują na trudności w odtworzeniu krajowych wytwórni substancji czynnych. Część wytwarzania została przeniesiona do Indii i Chin, nie tylko dlatego, że jest tam taniej, ale także dlatego, że kraje te posiadają wielu wysoko wykwalifikowanych pracowników oraz technologów zajmujących się opracowywaniem i wdrażaniem najbardziej wydajnych sposobów produkcji substancji czynnych. Dlatego bardziej niż o powrocie do produkcji substancji czynnych w Europie, mówi się obecnie więcej o dywersyfikacji źródeł dostaw jako rozwiązaniu bardziej realnym i nie tak kosztownym.
Przemysł farmaceutyczny w dobie pandemii: wyścig po nowe terapie na COVID-19
Oprócz problemów związanych z łańcuchem dostaw oraz produkcją substancji czynnych, padają pytania o organizację pracy w przemyśle farmaceutycznym, związaną z badaniami nad nowymi terapiami na COVID-19.
Po pierwsze, obecnie wiele dużych i innowacyjnych firm farmaceutycznych koncentruje swe wysiłki na poszukiwaniu rozwiązań w zakresie nowych terapii zwalczających koronawirusa. Bardzo kontrowersyjną sprawą jest szybkość opracowywania szczepionek i leków na COVID-19 oraz presja jakiej podlegają firmy. Badacze sektora farmaceutycznego obawiają się, że kryzys związany z koronawirusem może spowodować radykalne zmiany w regulacjach prawnych w kierunku przyśpieszenia i skrócenia czasu prowadzenia badań nad nowymi produktami leczniczymi. Dodatkowo padają sformułowania, że pandemia wpłynie na opóźnienie lub odwołanie badań nad wieloma innymi chorobami, takimi jak nowotwory czy choroba Alzheimera.
Po drugie, zmienia się sytuacja w zakresie współpracy pomiędzy różnymi firmami. Obecna sytuacja wymaga wysokiego poziomu współpracy pomiędzy podmiotami w sektorze farmaceutycznym, tradycyjnie skłonnym raczej do konkurencji i zachowania tajemnicy o prowadzonych badaniach. Widzimy, że nowa sytuacja wymusza nowe alianse i większą otwartość. Jako przykład pokazuje się bezprecedensowe partnerstwo pomiędzy Sanofi i Translate Bio (szczepionki RNA), GSK (dostęp do adiuwantów) i amerykańskim BARDA (Biomedical Advanced Research and Development Authority) mające na celu opracowanie szczepionki na COVID-19.
Po trzecie, mamy obecnie do czynienia z wysokim poziomem niepewności co do ostatecznej efektywności kosztowej szczepionek. Jak wyjaśnia jeden ze specjalistów sektora, nikt nie może być pewny czy za 18 miesięcy będzie jeszcze rynek dla tej szczepionki, czy może pandemia zostanie opanowana. Oznacza to, według przedstawicieli branży farmaceutycznej, że firmy „nie mogą same dokonać wymaganych dziś inwestycji na miliardy dawek.” Badaczka Mariana Mazzucato podkreśla, że „ogromne wysiłki przemysłu farmaceutycznego są możliwe jedynie dzięki znacznym inwestycjom publicznym, zwłaszcza ze strony Koalicji na rzecz innowacji w zakresie gotowości na wypadek epidemii (CEPI – 2 mld USD finansowania rządowego) oraz Urzędu ds. Badań i Rozwoju Zaawansowanych Technologii Biomedycznych, który zainwestował znaczne środki w projekty rozwoju szczepionek realizowane przez Johnson & Johnson (450 mln USD) i Moderna (483 mln USD).” Warunki finansowania oraz niepewność, co do możliwości sprzedaży leków oraz szczepionek na COVID-19, rodzą wiele pytań dotyczących ostatecznej ceny tych produktów.
Jak więc widać pandemia COVID-19 stawia przed przemysłem farmaceutycznym nowe wyzwania. Kluczowe pytanie jakie się nasuwa dotyczy dalszej ewolucji pandemii oraz tego do jakich rozwiązań terapeutycznych będziemy mieli dostęp, czy będą one bezpieczne i czy będziemy w stanie za nie zapłacić?
Opracowanie
mgr farm. Ewa Zygadło-Kozaczuk
Źródła:
- Emmanuelle Duten, « Big Pharma : l’embellie liée au Covid-19 est-elle durable ? », Les Échos
- Ian Duncan, « Drug industry warns that cuts to passenger airline service have put medical supplies at risk », The Washington Post
- Catherine Ducruet, « Relocalisation : des marges de manœuvres avec la Big Pharma », Les Échos
- El Mouhoub Mouhoud, « Si l’on veut débattre de relocalisations, il faut tout mettre sur la table », L’Usine Nouvelle
- Mariana Mazzucato, « How can we make sure a COVID-19 vaccine doesn’t go to the highest bidder? », World Economic Forum
