Łupież – definicja, przyczyny i leczenie

Łupież może być uciążliwy na co dzień, zarówno z estetycznego punktu widzenia, jak i ze względu na występujące niekiedy nieprzyjemne objawy ze strony skóry głowy. Co to jest łupież? Co można zrobić, aby go powstrzymać? Czy jest on zawsze spowodowany chorobą skóry? Poniżej znajdziecie odpowiedź na te pytania.

Rodzaje łupieżu i przyczyny jego powstawania

Łupież jest najczęstszym schorzeniem skóry głowy, które może przybierać różną postać, np. łupieżu suchego czy łupieżu tłustego. Łupież jest chorobą skóry, która objawia się bezbolesnym, nadmiernie złuszczającym się drobnopłatowym naskórkiem owłosionej skóry głowy z mniej lub bardziej nasilonym łojotokiem. Za jego powstawanie są odpowiedzialne bytujące na skórze głowy grzyby Malassezia najczęściej z gatunku Malassezia furfur.

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje łupieżu skóry głowy:  łupież suchy i tłusty. Łupież suchy objawia się występowaniem drobnych, białych „łusek” na skórze głowy i we włosach. Co do łupieżu tłustego to charakteryzuje się on łojotokiem, uporczywym swędzeniem skóry i widocznym odczynem zapalnym.

Łupież może mieć różne przyczyny. Jedną z nich jest zbyt częste stosowanie niewłaściwych szamponów, które mogą podrażniać skórę głowy i powodować przetłuszczanie się włosów, może pojawić się także u osób cierpiących na określone choroby skóry, takie jak :

• łuszczyca,
• łojotokowe zapalenie skóry,
• trądzik różowaty,
• egzema.

Istnieją jednak czynniki, które mogą sprzyjać pojawianiu się łupieżu i które można zwalczać. Oto kilka czynników związanych ze stylem życia, które mogą powodować łupież:

• palenie,
• zbyt suche powietrze,
• częste używanie suszarki do włosów,
• źle spłukany szampon,
• stres,
• niepokój,
• sucha skóra.

Wreszcie, to stan zapalny skóry głowy spowodowany niewłaściwą higieną, nadmiarem sebum, powtarzającym się drapaniem itp. może prowadzić do pojawienia się łupieżu.

Co zrobić, aby pozbyć się łupieżu?

Jeżeli łupież już się pojawił warto zwrócić się o pomoc do farmaceuty, ponieważ w aptece można dostać szeroki asortyment produktów do zwalczania tej przypadłości. Farmaceuta może polecić odpowiednie produkty i dać także wskazówki dotyczące odpowiedniej pielęgnacji skóry głowy. Jeżeli jednak objawy są bardzo męczące i trwają od dłuższego czasu to farmaceuta zaleci wówczas wizytę u dermatologa w celu przeprowadzenia pogłębionego wywiadu i sprawdzenia stanu skóry głowy oraz ewentualnych chorób współistniejących. Celem terapii będzie wówczas nie tylko niwelowanie objawów, lecz także przyczyn łupieżu i łojotoku.

Łupież suchy: leczenie

W leczeniu łupieżu suchego stosuje się różne szampony zawierające substancje przeciwgrzybicze, keratolityczne i zmniejszające mnożenie się komórek naskórka. Najczęściej stosowane są produkty zawierające: ketokonazol, siarczek selenu, oktopiroks i cyklopiroksolamina.

Szampony z ketokonazolem np. Nizoral

Mają działanie przeciwgrzybicze i są przeznaczone do stosowania miejscowego na skórę głowy. Zaleca się je w leczeniu i profilaktyce następujących chorób skóry wywołanych przez drożdżaki z rodzaju Malassezia (źródło: chpl produktu Nizoral 20mg/g szampon leczniczy).

• łupież owłosionej skóry głowy,
• łojotokowe zapalenie skóry,
• łupież pstry (nie omawiany w tym artykule).

Szampony te mogą być używane w leczeniu ostrego łupieżu, zarówno suchego, jak i przebiegającego z silnym łojotokiem. Owłosioną skórę głowy należy umyć szamponem pozostawiając go 3-4 minuty na skórze głowy, a następnie spłukać. W pierwszej fazie leczenia (2-4 tygodni) szamponu z ketokonazolem używa się co 3-4 dni. Dla podtrzymania działania stosuje się go profilaktycznie raz na 1 lub 2 tygodnie.

Szampony z dwusiarczkiem selenu np. Vichy Dercos

Mają działanie przeciwgrzybicze, a dodatkowo działają miejscowo przeciwbakteryjnie. Stosowane są w grzybicy owłosionej skóry głowy, łupieżu i łojotokowym zapaleniu skóry. W preparatach przeznaczonych do zwalczania łupieżu dwusiarczek selenu występuje często obok kwasu salicylowego. Takie połączenie powinno zapewnić lepsze działanie przeciwłupieżowe. Dwusiarczek selenu działa przeciwgrzybiczo i hamuje podziały komórkowe, natomiast kwas salicylowy posiada właściwości złuszczające, dzięki czemu usuwa martwy naskórek, zapobiegając jego późniejszemu złuszczaniu.

Szampony z cyklopiroksolaminą np. Pirolam

Mają działanie przeciwgrzybicze i wykazują też działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Szampon z cyklopiroksolaminą stosuje się przez pierwsze 4 tygodnie 2-3 razy w tygodniu. Po spienieniu musi pozostawać na skórze głowy 3-5 minut. Przez kolejne 3 miesiące należy stosować szampon raz w tygodniu w celu zapobiegania nawrotom.

Łupież tłusty: leczenie

W przypadku leczenia łupieżu tłustego postępowanie polega na stosowaniu środków przeciwłojotokowych, przeciwgrzybiczych, hamujących proliferację komórek naskórka oraz keratolitycznych. Stosowane substancje lecznicze to najczęściej ketokonazol, siarczek selenu, pirokton olaminy, cyklopiroksolamina. Wszystkie substancje zostały omówione w skrócie powyżej.

Szampony z ketokonazolem, siarczkiem selenu oraz cyklopiroksolaminą stosuje się tak samo przy leczeniu łupieżu tłustego jak przy leczeniu łupieżu suchego.

Czego należy unikać? – rola farmaceuty w edukacji pacjenta

Łupież raz wyleczony może nawracać, dlatego warto wiedzieć jakie zalecenia przekazywać pacjentom, aby lepiej dbali o skórę głowy.

Jeśli łupież powraca lub skóra głowy staje się zaczerwieniona lub swędząca, należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub dermatologiem w celu uzyskania jak najbardziej optymalnego leczenia.

Zobacz też w Strefie Farmaceuty edtp.pl: jak farmaceuta może pomóc pacjentom uzależnionym od palenia tytoniu?