W połowie czerwca 2024 r. został udostępniony publiczny, bezpłatny, niezależny i wiarygodny serwis MUMS (Mothers Using Medicines Safely) na temat stosowania leków w czasie ciąży. Strona została uruchomiona w języku angielskim, ale niedługo pojawi się także tłumaczenie na język polski. Serwis jest częścią projektu ConcePTION, który ma na celu zmianę sposobu postrzegania, generowania i rozpowszechniania dowodów naukowych na temat wpływu leków na ciążę i karmienie piersią. Projekt ConcePTION otrzymał finansowanie z IMI (Innovative Medicines Initiative).
Dlaczego rozpoczęto projekt ConcePTION?
Każdego roku ponad 5 milionów kobiet w UE zachodzi w ciążę, a większość z nich w tym czasie przyjmuje co najmniej jeden lek. Zaledwie 5% dostępnych leków było dotychczas odpowiednio monitorowanych, testowanych i oznakowanych informacjami dotyczącymi bezpieczeństwa stosowania u kobiet w ciąży i karmiących piersią: to jedne z grup wrażliwych, u których stosowanie leków musi być dobierane z dużą ostrożnością. Fragmentacja danych w tym obszarze i dezinformacja często skutkują mylącą i sprzeczną komunikacją oraz postrzeganiem zbyt dużego ryzyka dotyczącego stosowania leków, zarówno przez pracowników opieki zdrowotnej, jak i kobiet i ich rodzin.
ConcePTION ma na celu ustanowienie zaufanego systemu, który może skutecznie, systematycznie i w sposób etycznie odpowiedzialny generować i rozpowszechniać wiarygodne, oparte na dowodach informacje dotyczące działania leków stosowanych w czasie ciąży i karmienia piersią dla kobiet oraz pracowników opieki zdrowotnej. Może to być osiągnięte poprzez zbieranie, katalogowanie, łączenie i analizowanie danych pochodzących z nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii, rutynowego postępowania w obszarze opieki zdrowotnej oraz zbierania do badania próbek mleka matki.
Stworzenie serwisu MUMS (Mothers Using Medicines Safely)
Większość kobiet w ciąży będzie musiała przyjmować w pewnym momencie leki. Czy to z powodu chorób przewlekłych, takich jak: nadciśnienie, cukrzyca, astma, epilepsja, depresja, choroby autoimmunologiczne, czy też doraźnie. Od czasu poważnych problemów związanych z zażywaniem talidomidu przez kobiety ciężarne (lata 1950-1960) wiadomo, że stosowanie leków w tym okresie może zaszkodzić rozwijającemu się dziecku. W związku z tym kobiety, które wymagają stosowania leków w czasie ciąży, często mają pytania dotyczące ich bezpieczeństwa.
Podczas stosowania leków ważne jest, aby wziąć pod uwagę, że zawsze istnieje możliwość wystąpienia działań niepożądanych. Jednak informacje na temat bezpieczeństwa leków w czasie ciąży są często bardzo ograniczone, trudne do znalezienia, a czasem niedostępne lub niespójne.
Brak pewności co do bezpieczeństwa stosowania leków w czasie ciąży może skutkować nieuzasadnionym przerwaniem leczenia, co w konsekwencji może zaszkodzić matce i dziecku, a nawet doprowadzić do nieuzasadnionego przerwania ciąży. Niezbędne są zatem wiarygodne, aktualne i ogólnie dostępne informacje na temat bezpieczeństwa stosowania leków w czasie ciąży. Serwis MUMS ma na celu dostarczenie takich informacji. Został on opracowany we współpracy z European Network of Teratology Information Services (europejską siecią współpracy usług informacyjnych w zakresie teratologii) i jest skierowany przede wszystkim do kobiet w ciąży w krajach, które nie mają jeszcze zaufanego krajowego źródła informacji online. Informacje na temat stosowania leków w czasie ciąży pochodzą z Teratology Information Services i innych zaufanych źródeł, opartych na opublikowanej literaturze naukowej. Źródła są niezależne od przemysłu, aby zapewnić bezstronność i brak konfliktu interesów.
Zalety serwisu MUMS
Łatwy w użyciu
Użytkownicy MUMS mogą wyszukiwać informacje za pomocą nazwy leku, kategorii leku i choroby, co powoduje szybki i łatwy dostęp do tych informacji.
Przejrzysty
Wyjaśnienia dotyczące danego leku są napisane prostym językiem i zawierają jasne podsumowanie.
Spójny
Treść jest uzgadniana przez ekspertów Teratology Information Service z różnych krajów w ramach ENTIS (European Network of Teratology Information Services), co eliminuje niejednoznaczność i niespójność informacji.
Wszystkie publikowane treści są wynikiem pracy grupy ekspertów, którzy krytycznie analizują dostępną wiedzę i literaturę naukową, aby ocenić ich jakość, ważność i przydatność. Informacje te są następnie wykorzystywane do wyważonej oceny możliwych korzyści i zagrożeń związanych ze stosowaniem leku w ciąży, zanim zostaną poddane ostatecznej ocenie przez panel specjalistów. W przypadku tłumaczeń z języka angielskiego na inne języki, MUMS korzysta z pomocy lokalnych ekspertów naukowych, którzy weryfikują poprawność tłumaczenia oryginalnego tekstu na lokalny język specjalistyczny.
Eksperci MUMS
W skład wysoko wykwalifikowanego zespołu ekspertów wchodzą farmaceuci, lekarze i naukowcy pracujący w jednym z następujących Instytutów Informacji Teratologicznej, będących częścią ENTIS:
- Administracja Zdrowia i Opieki Medycznej, Sztokholm, Szwecja,
- Irish Medicines in Pregnancy Service (IMPS) w szpitalu Rotunda, Dublin, Irlandia,
- Centrum Medyczne Shamir, Izrael,
- Teratology Information Service Lareb, Holandia,
- UK Teratology Information Service (UKTIS), Wielka Brytania.
Serwis MUMS zawiera obecnie w swojej bazie 40 zweryfikowanych leków, ale do końca 2025 r. baza ma być powiększona do 200 leków.
Zachęcamy farmaceutów do korzystania z serwisu MUMS oraz promowania go w środowisku lekarzy i pacjentów. Uważamy, że powstanie wiarygodnego i opartego na dowodach naukowych serwisu dotyczącego stosowania leków w ciąży jest ważnym krokiem naprzód w zapewnieniu bezpiecznej farmakoterapii kobietom w ciąży i ich rodzinom.
Opracowanie
mgr farm. Ewa Zygadło-Kozaczuk
na podstawie informacji pochodzących z:
