Hałas jest definiowany jako niepożądany dźwięk. Ma on aspekt fizyczny – fala dźwiękowa, oraz psychologiczny, czyli okoliczności sprawiające, że jest on niechciany. Zanieczyszczenie hałasem stanowi coraz poważniejszy problem w całej Europie. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, jak poważny wpływ na ludzkie zdrowie mają głośne dźwięki.
Dlaczego hałas źle wpływa na zdrowie?
Długotrwałe narażenie na hałas może wywierać różnorodne skutki dla zdrowia, np. rozdrażnienie, zaburzenia snu, negatywny wpływ na układ krążenia i układ przemiany materii, a także zaburzenia funkcji poznawczych u dzieci. Biorąc pod uwagę obecne dane, naukowcy szacują, że hałas w środowisku każdego roku przyczynia się do rozwoju 48 000 nowych przypadków choroby niedokrwiennej serca, a także do 12 000 przedwczesnych zgonów. Hałas wpływa na wiele aspektów zdrowia, nie tylko na słuch.
Aspekt psychologiczny hałasu
Dźwięki mają ogromny wpływ na wskaźniki związane z jakością życia i zdrowiem psychicznym. 22 mln osób narażonych na hałas cierpi z powodu przewlekłej drażliwości, a 6,5 mln osób – z powodu przewlekłych, poważnych zakłóceń snu. Z powodu hałasu emitowanego przez samoloty 12 500 dzieci w wieku szkolnym wykazuje problemy z czytaniem w szkole. Według niektórych ustaleń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) hałas jest drugą pod względem znaczenia przyczyną problemów zdrowotnych związanych ze środowiskiem, zaraz po zanieczyszczeniu powietrza (cząstki stałe). Oczywiście liczba przedwczesnych zgonów w wyniku zanieczyszczenia powietrza jest znacznie większa niż z powodu hałasu, jednak liczby nie pozostawiają złudzeń – hałas jest ogromnym problemem.
Komunikacja i stres w środowisku zanieczyszczonym hałasem
Hałas przeszkadza w komunikacji. Czasami musimy podnosić głos, żeby rozmówca nas zrozumiał, a w ekstremalnych przypadkach po prostu wstrzymujemy rozmowę. W głośnym otoczeniu łatwiej o nieporozumienia związane ze stresem na jaki jesteśmy narażeni. Bo hałas to stres, szczególnie jeśli nie można go kontrolować. Ciało wydziela hormony stresu, takie jak adrenalina i kortyzol, które zmieniają skład krwi i strukturę naczyń krwionośnych. Badania epidemiologiczne pokazują zależności między ekspozycją na hałas, a zwiększonym ryzykiem nadciśnienia, zawału serca i udaru. I chociaż ogólny wzrost ryzyka jest stosunkowo niewielki, wciąż stanowi poważny problem zdrowia publicznego. Hałas jest wszechobecny, a wielu ludzi jest narażonych na jego stosunkowo wysoki poziom.
Dźwięk ciszy
Simon & Garfunkel napisali o tym piosenkę. We współczesnym świecie dźwięk ciszy jest rzadkością, a my wszyscy płacimy za to zdrowiem. Ciche miejsca są ważne, ale coraz trudniej je znaleźć w czasach natężonego ruchu ulicznego, rozwoju urbanizacji, mnożących się placów budowy, klimatyzacji, dmuchaw do liści, kosiarek do trawy, pulsujących dźwiękami barów, osobistych odtwarzaczy muzyki i sąsiadów imprezujących do trzeciej nad ranem. Czy możemy zrobić coś jako jednostki i społeczeństwo, by chronić się przed skutkami hałasu, dbać o swoje zdrowie i korzystać z dobrodziejstw ciszy? Zacznijmy od tego, by traktować ciszę jako element zdrowego stylu życia.
Co mogę zrobić by żyć ciszej i zdrowiej?
Po pierwsze, jeśli coś jest zbyt głośne, mów o tym. To proste i często działa, zwłaszcza jeśli jesteś w kinie, restauracji czy barze. Rozmawiaj ze swoimi dziećmi o wpływie hałasu na zdrowie, bo konsekwencje np. głośnego słuchania muzyki odczują, kiedy będą starsze. Przenieś swoją sypialnię w cichszą część domu, gdzie ukryjesz się przed hałasem z ulicy. Jeśli szukasz nowego mieszkania, skup się na ciszy. Pojedź do wybranego miejsca o różnych porach dnia, porozmawiaj o hałasie z sąsiadami. Korzystaj ze słuchawek wygłuszających w trakcie podróży albo w pracy, jeśli w biurze jest głośno. Szukaj spokojnych miejsc, szczególnie w weekendy i na wakacjach. Pozwól się sobie wyciszyć.
Co jeszcze możemy zrobić z hałasem?
Tak jak zostawiamy ślad węglowy, tak też zostawiamy ślad dźwiękowy. Są sposoby, by go zmniejszyć. Na przykład, nie kośmy trawnika o 7 rano w sobotę. Sąsiedzi będą wdzięczni. Albo używajmy grabi, zamiast dmuchawy do liści. Redukcja hałasu u źródła ma najwięcej sensu, więc planując zakup nowego samochodu, klimatyzacji, zmywarki, czegokolwiek, skupmy się na ich głośności. Wielu producentów podaje poziom generowanego hałasu, a niektórzy opierają na tym nawet reklamę. Korzystaj z tych informacji.
Systemowe działania w walce z hałasem
Kraje, regiony i miasta prowadzą różnorodne działania mające na celu rozwiązanie problemów związanych z hałasem. Stosują na drogach nawierzchnie asfaltowe o niskim poziomie emisji hałasu, pojazdy transportu publicznego wyposażają w ciche opony, udostępniają infrastrukturę dla samochodów elektrycznych w miastach, promują aktywne metody transportu np. chodzenie pieszo lub jazdę na rowerze, przekształcają ulice w strefy dla pieszych itd. Wiele miast i regionów wprowadza również tzw. ciche strefy, w których można uciec od miejskiego zgiełku. Są to głównie tereny zielone, takie jak parki czy rezerwaty przyrody.
Wiele osób uważa, że zaostrzone przepisy dotyczące emisji hałasu to dobry pomysł, jednak to nie takie proste, jak się wydaje. Wiele czynności emitujących hałas, generuje również przychody. Badania pokazują jednak politykom, jakiego wpływu na zdrowie obywateli mogą się spodziewać przy określonym poziomie hałasu. To pozwala na ulepszenie działań związanych z ochroną zdrowia ludzi.
Zwycięstwo ciszy
Robert Koch – bakteriolog, lekarz, humanista- podobno powiedział, że nadejdzie dzień, gdy człowiek będzie musiał walczyć z bardzo niebezpiecznym wrogiem swego zdrowia – z hałasem, tak samo, jak kiedyś walczył z cholerą i dżumą. Wydaje się, że ten dzień już nadszedł, ale podejmując odpowiednie działania i przede wszystkim będąc świadomymi wpływu hałasu na zdrowie, mamy szansę wygrać tę walkę. A kiedy wygramy, będziemy świętować w ciszy.
