Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii opublikowało Europejski Raport Narkotykowy. Zawarto w nim między innymi rosnące wyzwania wynikające zarówno z przemytu narkotyków do Europy, jak i produkcji tych nielegalnych substancji w UE. Jakie wnioski nasuwają się po jego lekturze?
Rynek narkotyków a COVID-19
Od początku 2020 r. pandemia COVID-19 wywiera ogromny wpływ na nasz sposób życia, zmuszając kraje Europy i całego świata do wprowadzania niespotykanych dotąd środków ochrony zdrowia publicznego. Kryzys dotyka także wszystkich aspektów problemu narkotykowego w Europie. Europejski Raport Narkotykowy 2021 – tendencje i osiągnięcia, zawiera przegląd tej problematyki, a także przedstawia najnowsze dane i statystyki pochodzące z krajów UE. Raport ukazuje ciągłe i nasilające się wyzwania, zarówno dla zdrowia publicznego, jak i dla naszego bezpieczeństwa, wynikające z przemytu narkotyków do Europy i produkcji tych nielegalnych substancji w obrębie UE. Odporność zorganizowanych grup przestępczych zajmujących się handlem narkotykami potwierdza wstępne ustalenie, że obecna pandemia nie miała poważnego wpływu na dostępność narkotyków w Europie. Ich produkcję, handel, dystrybucję oraz używanie. Europejski raport zwraca uwagę na to, że nadal obserwujemy wzrastające zagrożenia dla zdrowia publicznego wynikające z możliwości zdobycia i stosowania szerokiej gamy nielegalnych substancji, często o wysokiej sile działania lub czystości produktu. Analiza skutków COVID-19 ujawnia też, że mimo, iż świadczenie niektórych usług dla osób z problemami uzależnień zostało zakłócone, to sektor opieki zdrowotnej dość szybko dostosował się do nowej sytuacji, a służby mogły wprowadzić innowacyjne praktyki w celu złagodzenia wpływu obecnego kryzysu na pacjentów.
Rozpowszechnianie używania narkotyków i związane z tym tendencje
Narkotyki używane w Europie obejmują szeroką gamę substancji. Jednoczesne przyjmowanie wielu substancji wśród osób używających narkotyki jest powszechne, ale trudne do oceny. Najpowszechniej używanymi substancjami odurzającymi są konopie indyjskie. Stosowanie konopi kształtuje się na poziomie 5 razy większym niż pozostałych substancji. Natomiast jeżeli chodzi o najbardziej szkodliwe formy konsumpcji, często w postaci iniekcji, to nadal prym wiedzie heroina i inne opioidy, mimo, że ich spożycie pozostaje na stosunkowo niskim poziomie.
W kontekście globalnym Europa jest ważnym rynkiem narkotykowym, na który trafia zarówno produkcja miejscowa, jak i środki przemycane z innych regionów świata. Ameryka Południowa, Azja Zachodnia i Afryka Północna to ważne regiony pochodzenia nielegalnych narkotyków przywożonych do Europy. Chiny dla odmiany są ważnym krajem pochodzenia nowych substancji psychoaktywnych, prekursorów narkotyków i powiązanych substancji chemicznych. Europa to również region, w którym wytwarza się konopie indyjskie i narkotyki syntetyczne. Używanie konopi indyjskich w Europie utrzymuje się na stałym wysokim poziomie, ale zwiększona zawartość THC budzi obawy o zdrowie osób uzależnionych. Haszysz sprzedawany w Europie jest obecnie silniejszy niż wcześniej, a zawartość THC wynosi średnio od 20% do 28%, czyli prawie dwukrotnie więcej niż w przypadku marihuany. Wśród produktów z konopi indyjskich dostępnych w Europie znajdują się obecnie produkty o wysokiej zawartości THC oraz nowe formy konopi indyjskich, jak również wiele produktów zawierających ekstrakty, ale o niskiej zawartości THC. Drugim najczęściej używanym nielegalnym narkotykiem w Europie jest kokaina, a popyt na nią wciąż rośnie. Czystość kokainy wzrastała w ciągu ostatniej dekady, a liczba osób podejmujących leczenie uzależnienia od tego narkotyku po raz pierwszy rośnie od 5 lat. Te i inne wskaźniki sygnalizują możliwość nasilenia się problemów związanych z kokainą. Kolejnym najczęściej stosowanym po kokainie narkotykiem jest amfetamina produkowana głównie w Niderlandach, Belgii i Polsce. Dużym problemem są także nowe szkodliwe substancje psychoaktywne o silnym działaniu. W 2019 r. na europejskim rynku narkotykowym wykryto ponad 400 takich nowych substancji. Wciąż wykrywane są również nowe silne syntetyczne kannabinoidy i nowe syntetyczne opioidy, stanowiące zagrożenie dla zdrowia i społeczeństwa.
Europejski Raport Narkotykowy: podsumowanie
Nadrzędny wniosek, jaki można wyciągnąć z tegorocznego raportu jest taki, że mamy obecnie w Europie do czynienia z bardziej złożoną niż dotychczas to miało miejsce sytuacją w zakresie narkotyków. Charakteryzuje się ona dużą dostępnością oraz większą różnorodnością wzorców konsumpcji tych produktów. Wyraźnie widać, że na rynku pojawiają się z dużą dynamiką nowe substancje psychoaktywne, często błędnie oznakowane, co oznacza, że osoby spożywające te substancje mogą być nieświadome tego, co tak naprawdę zażywają. W tym kontekście szczególnie niepokoją także otrzymywane doniesienia o fałszowaniu produktów z konopi indyjskich syntetycznymi kannabinoidami. Jest to tylko jeden z przykładów nowych zagrożeń związanych z narkotykami, które obecnie można zaobserwować. Kolejnym problemem jest rosnąca produkcja narkotyków syntetycznych w Europie, przy czym szczególne obawy budzi zwiększenie produkcji metamfetaminy. Ważną zmianą odnotowaną w tegorocznym raporcie jest ciągły wpływ pandemii COVID-19 zarówno na służby antynarkotykowe, jak i na sposób, w jaki ludzie zdobywają substancje kontrolowane. W wielu krajach odnotowano również ciągłą potrzebę zwiększenia liczby usług w zakresie leczenia i redukcji szkód dla osób mających problemy z narkotykami.
Całość raportu można przeczytać tutaj.
Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) jest wiodącym organem zajmującym się nielegalnymi narkotykami w Unii Europejskiej. Agencja z siedzibą w Lizbonie dostarcza niezależnych dowodów naukowych i analiz dotyczących wszystkich aspektów tego stale zmieniającego się zagrożenia dla życia jednostek i całego społeczeństwa. Praca EMCDDA przyczynia się do kształtowania unijnej i krajowej polityki mającej na celu ochronę obywateli Europy przed szkodami związanymi z narkotykami.
Opracowanie
mgr farm. Ewa Zygadło-Kozaczuk
Centrum Informacji o Leku
